Terapi = Tedavi
Fiziyoterapi bazı hastalıkların fizik unsurlarla tedavisine verilen isimdir. Tedavide kullanılan fizik unsurlarının başında ışık, elektrik, sıcak ve soğuk su banyoları, bazı özel egzersizler gelmektedir.
Fizik tedavi bazı hareketleri periyodik olarak, belirli bir süre içinde yaptırarak ağrıları tedavi etme amaçlıdır. Genelde 10-15 gün süren tedavide 45 dakika-1 saatlik süreçlerde uygulanan bu hareketlerin sonucundaki tedavide, tedavi süresinde ve bittikten sonra bir süre ağrılar daha da artabilir, bu olağandır. Daha sonra eğer çok büyük bir sorun yoksa ağrılar tamamen azalır ve hasta eski, sağlıklı haline döner.
Bir sporcu için uygulanacak fizik tedavi diğer hastalardan birçok yönden farklıdır. Sporcular genç bireylerdir ve hepsi bir an önce aktivitelerine dönmek istemektedirler. Yani en kısa zamanda iyileşmek isterler. Sabırsız ve hemen iyileşmek isteyen sporcularda kısa veya uzun dönemde sporcuya zarar verebilecek, bir takım kayıplara yol açabilecek olan kestirme tedavilerden kaçınılmalıdır.
Bir sporcuda fizik tedavi; ağrıyı dindirmek, bölgesel şişliği azaltmak, kas gücü ve hareketliliğini arttırmak ve iyileşmeye yardımcı olmak için uygulanır. Bütün olarak tedavideki amaç kişinin fonksiyonlarının tam olarak geri dönmesi olduğu için tüm tedaviler rehabilitasyon prensipleri ile uygulanır. Fizik tedavi içinde masaj, elektroterapi, hidroterapi ve egzersiz tedavileri vardır. Fizik tedavi'yi fizyoterapist denilen bu konuda uzmanlaşmış kişiler uzman doktor denetiminde uygularlar. Fizyoterapistler tedavi boyunca sporcu ile yakından ilgilenir bir tarafta sporcu, antrenör ve yönetici arasında bilgilendirme sağlarken diğer taraftan da hastayı takip eden doktora tedavi gelişimini rapor eder ve tıbbi ekip arasında bağlantı sağlarlar. Bir spor fizyoterapisti her zaman takımın bir parçasıdır.
Fizik tedavi olarak elle yapılan tedavilerden en sık masaj ve manuplasyon kullanılır. Masaj ve manuplasyon pasif tedavilerdir. Kişi kendisi bu olaya katılmaz ve katkıda bulunmaz pasif kalır.
Fizik Tedavi nasıl yapılır?
Masaj
Sporda masaj birçok yaralanmanın tedavisinde kullanılır. Masaj kullanımının avantajı yaralanmış dokular bu şekilde çok yakın takip edilmiş hem de tedaviye dokunun yanıtı izlenmiş olur. Ayrıca koruyucu amaçlı olarak zorlanmalı seanslar sonrası kas gerginliği ve sertleşmesini azaltmaya yönelik de uygulanır. Bir egzersiz seansından veya bir yarışmadan önceki ısınma bölümünde kas tonus ve dolaşımını arttırmak için de kullanılabilir.
Spor yaralanmalarında masaj yapılırken çok daha dikkatli olunması gerekir. Yaralanmış bölgedeki kan akımını arttırmaya yardımcı olmak, kas spazmını gidermek ve bölgesel şişliği azaltmak için sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak bu masajın yavaş ve nazik olması gerekir.
Değişik amaçlarla değişik masaj teknikleri kullanılabilir. Mesela yavaş ve orta derece basınçla yapılan masaj dokuları gevşetirken, derin friksiyon masajı daha uyarıcı etki yapar.
Masajın özellikle hasta dokularda çok dikkatli uygulanması gerekir. Mesela bilinçsizce kas içine kanama olmuş yerlere yapılan masaj kas içinde sert kemiksi doku oluşması ile karakterize Miyozitis Ossifikans gelişmesini kolaylaştırır. Bu olay Quadriceps gibi büyük kas grupları için özellikle önemlidir.
Manuplasyon
Manuplasyonda hasta eklemleri ve kas grupları pasif olarak bir miktar zorlama ile hareket ettirilir. Manuplasyon da masaj gibi pasif bir tedavidir. Yani hastanın kendi katkısı yoktur. Hasta hareketsiz ve gevşek dururken uygulanır. Manuplasyonun amacı ağrıyı dindirmek, bölgesel dolaşımı iyileştirmek ve eklem hareket açıklığını arttırmaktır. Bu işlem özellikle yaralanmış sporcularda çok dikkatli uygulanmalıdır. Manuplasyon mutlaka tedavi edici egzersizlerle birlikte uygulanmalıdır. Eğer koruyucu kas gruplarını güçlendirmeden bir eklemin hareketi manuplasyonla arttırılırsa eklem stabilitesi tam olmadığından eklem zarar görür.
Spor yaralanmalarında aktif tedavi
Tedavi ve egzersizler
Spor yaralanmalarının tedavisinde en büyük bölüm aktif tedavinin yer aldığı rehabilitasyondur. İyileşme ve normale dönme sürecini sağlayan rehabilitasyonda hastanın da işbirliği ile aktif tedavi metotları uygulanır. Sporda egzersiz ne kadar önemli ise rehabilitasyonda da egzersiz tedavisi o kadar önemlidir. Burada dikkat edilecek nokta yaralanmış bir sporcuya yaralanma derecesine uygun tedavi edici egzersizlerin verilmesidir. Bu egzersizler yetersiz olursa iyileşme olmaz, aşırı olursa da yeni zedelenmeler eklenir.
Egzersiz hastanın istemli, düzenli, sistemik kas kasılmaları ile yapılır. Bu tedavide hasta aktiftir. Yani işlemi kendisi uygular. Bazı egzersizler yardımlı yapılsa da kas kasılmasını sporcu kendisi sağlar. Sporcular genç bireylerdir ve gençlikle sabırsız olurlar. Hepsi bir an önce eski aktivitelerine dönmek isterler. Bu yüzden kısa veya uzun dönemde sporcuya zarar verebilecek, kayıplara yol açabilecek olan kestirme tedavilerden kaçınılmalıdır. Dolayısı ile tedavi edici egzersizler de ilaçlar gibi belirli zamanlarda ve belirli dozda ve doğru biçimde yapılmalıdır.
Yaralanmış kısıma ait egzersizlerin dışında sporcunun yaptığı spor gereksinmelerine göre bedensel formu koruma egzersizleri de tedaviye eklenmelidir. Mesela dizindeki bir problem nedeni ile antrenman ve maç yapamayan bir futbolcunun iyileşme süreci geçinceye kadar genel kondisyonunu kaybetmemesi gerekir. Bunun için hem dizinin iyileşmesini engellemeyecek hem de bedensel formunu koruyacak egzersiz çizelgesi planlanmalıdır. İyileşmenin ileri evrelerinde ise özellikle yaralanmış kısımların ve çevresindeki kasların ağrısız hareketlerle güçlendirme egzersizleri yapılır.
İzometrik egzersizler
Yaralanmanın ilk devresinde izometrik egzersizler yapılır. Bu egzersizler özellikle diz ve omuz eklemi için çok önemlidir. Bu egzersizlerde kaslarda kasılma vardır ama eklemde hareket yoktur. Çoğu zaman sporcunun ağrı olmaksızın yapabildiği yegane egzersiz budur. Her tedavide bu tip egzersizler kullanılır.
Koordinasyon egzersizleri
Yaralanmalarda kas, kemik, damar ve deri yanı sıra proprioseptif sistem de zedelenir. İyileşme sürecinde bu sistemin yeniden eğitilmesi için koordinasyon egzersizleri ve denge tahtası kullanılır. Bir spor yaralanmasından sonra düzelme sadece ağrının olmaması ve bölgesel aktivitenin sağlanması demek değildir. Yaralanmış bölge ve çevresindeki kısımlar arasında uygun etkileşimin tekrar sağlanması gerekir. Özellikle bacak yaralanmalarında koordinasyon egzersizleri çok önemlidir. Bacakta çok zengin bir proprioseptif sinir sistemi vardır. Bu sistem hareketlerin ardışık, amaçlı olarak bir biri ile devam etmesi ve hareketin yumuşak olmasında rol alır.
Pasif germe
Pasif germe erken ağrılı devirden sonra yaralanmış bölgedeki esnekliği eski haline getirmek için kullanılır. Germek istenilen kısım ağrısız sınırlarda gergin pozisyonda tutulur ve belirli süre beklenir. Tam gevşeme sağlandıktan sonra ikinci germe yapılır. Bazen sıçrayıcı tarz germeler yapılabilir. Ancak bu durumda yeni bir zedelenme eklenebileceğinden dikkatli olmak gerekir.
Yaralanmaların tedavisinde hiç bir metod tek başına yeterli değildir. Germe ve koordinasyondan başka güçlendirici egzersizler de kullanılır. İyileşmenin ileri evrelerinde egzersizlerin sıklığı ve yoğunluğu giderek arttırılır. Bundan sonra yapılan spor dalına özel egzersizlerine geçilir.
Fizik Tedavi
Rahatsızlığın ilk döneminde epikondil bölgesi soğutularak ağrı ve enflemasyon azaltılır. Bunun için buz veya soğuk jel torbaları kullanılabilir. Sporcu ağrıya neden olacak hareketlerden kaçınmalıdır. Ancak kondüsyonunu kaybetmemek için koşu gibi aktivitelere devam edilmelidir. Bölgesel istirahat sağlamak için tenisçi dirseği bandajı vaya dirseklik kullanılır. Ağızdan verilen ilaçlarla da ağrı ve enflamasyon azaltır. Ağrı ve enflamasyon kontrol altına alındığında egzersizlere başlanır. Pratik bir kural olarak sporcu el sıkışma sonucu gelişen ağrıyı tolere edebiliyorsa egzersiz yapabilir. Fizik tedavi iyileşmede yardımcıdır. Ultrason, eletroterapi ve tedavi egzersizleri ile çoğu zaman kısa sürede iyileşme sağlanır. Egzersizlerin doğru uygulanması ayrıca omuz ve kolun gücünün arttırılması gerekir. Bu tedavilere cevap vermeyen, ağrının devam ettiği inatçı vakalarda bölgeye kortizon enjeksiyonu yapılabilir. Enjeksiyon sonrası 1-2 hafta istirahat edilmeli ve fizik tedavi uygulanmalıdır. Kortizon enjeksiyonunun 2-3 defadan fazla uygulanmaması gerekir. Bütün bu tedavilere rağmen düzelmeyen vakalarda ameliyatı düşünmek gerekir.
0 yorum:
Yorum Gönder